|
|
- 1451 (jul) Stefanica (Stefan) Crnojević (preko kotorskih izaslanika) traži sporazum sa Venecijom, radi prestanka neprijateljstva.
- 1451. vojvoda Ivan Crnojević se priklanja Mletačkoj republici. Kotoru i Mlečanima je prišao uz određene uslove. Od Mlečana dobija njihovu titulu vojvode, a od Kotora dokument o povlasticama: prihode od carina i solana u Grblju, kuću u Kotoru i platu od 800 dukata godišnje, ako umiri Grbljane.
- 1451. sukob u porodici Crnojevića i dalje je prisutan, ali Stefan svojoj braći (Kojčinu i Đurašinu) i njihovim potomcima uspijeva oduzeti imanja , uz saglasnost Mletačke republike.
- 1451.
 Mehmed II Osvajač (1432 - 1481) osmanski je sultan do 1481. godine.
- 1451. Zetom vladaju Crnojevići, trideset godina poslije poslednjeg vladara Zete iz nekada suparničke porodice Balšić. Stefan (ili Stefanica) Crnojević - prvi je vladar Zete (Crne Gore) iz vlastelinske porodice Crnojevića. Na vlasti je je od 1451 - 1464/65. godine. Sin je Đurađa i praunuk Crnoja Djuraševića (rodonačelnika porodice). Bio je oženjen sestrom Djerdja Kastriota Skenderbega (1404-1468) sa kojom je imao sinove: Ivana i Đurađa (o kome nema podataka, kao ni o njegovom potomstvu).
Mletačka republika ga, aktom iz 1451. godine, priznaje kao legitimnog vladara, dajući mu godišnju platu , a 1452. i zvanje mletačkog vojvode.
- 1451.
 Rat Herceštva Stefana Vukčića Kosače sa Kotorom i Dubrovnikom, traje do 1454. godine. Na stranu Dubrovnika staje bosanski kralj Stefan Tomaš Ostojić i neki bosanski vazali. Takođe, na strani Dubrovnika bio je hercegov sin Vladislav, zajedno sa svojom majkom Jelenom (ćerka Balše III). Do pomirenja oca i sina došlo je 1453.god.
- 1451. poraz vojske despota Đurađa Brankovića (vojvode Altomana) u sukobu sa Stefanom Crnojevićem.
- 1452. ratničke družine katuna iz Gornje Zete: Malonšića, Pješivaca, Bjelopavlića i Lužana, prelaze na stranu Stefanice Crnojevića. Granica Gornje Zete Crnojevića se širi do rijeke Morače.
- 1452. nastavak sukoba Stefanice (Stefana) Crnojevića i srpskog despota Djuradja Brankovića, koji je želio vrhovnu vlast nad Zetom i protivio se njenom približavanju Mletačkoj republici.
- 1452. (februar) Stefan Crnojevic, u Kotoru od Mletačke republike prima znake vojvodskog dostojanstva, uz polaganje zakletve Mlečanima.
- 1452. mada je od Republike despotovom vojvodi Ivanu Crnojeviću data i titula mletačkog vojvode, po dolasku na vlast on kao najvišu - koristi domaću vladarsku titulu "gospodar" ili "gospodin". Domaće titule vojvode su u Zeti ostale za najviše Ivanove činovnike. Kasnije, u XIX vijeku, titulu "gospodar" će koristiti i crnogorski knjaževi, Danilo I i Nikola I Petrović.
- 1452. (mart) nakon što je 40 Grbljana pozvano na pregovore o miru kod vojvode Stefana Crnojevića, ovaj ih je sve uhapsio i svezane ih poslao u Kotor (gdje su 33 bila obješena). Potom je voska Stefana Crnojevića (pomognuta odredima iz Kotora) spalila Grbalj i sasjekla seljacima vinograde. Grbljanima su povećane dažbine.
 
Polozaj Zabljaka Crnojevica
SVG /CC-BY-SA-3.0
- 1452. (proljece) Zauzimanje tvrdjave Žabljak Crnojevića, od strane srpskog vojvode Altomana.
- 1452. Sukob kraj Skadarskog jezera: snage Đurađa Brankovića (vojvoda Toma Kantakuzin) primorane su na povlacenje pred Crnojevićima.
- 1452. Pred Podgoricom, Stefan Crnojević je slomio otpor medunskog vojvode Miloša, pa dredi Srpske despotovine napuštaju ovaj trg (u koji je bio stacioniran despotov vojvoda Altoman). Srpska despotovina zadržava u svojim rukama obližnju tvrdjavu Medun (Gorska župa). Zastava Mletačke republike, razvijena je u Podgorici.
Johan Gutenberg
Derivative work -
By User:Shizhao, User:Liberal Freemason [Public domain], via Wikimedia Commons
u Majncu otvara svoju štamparsku radionicu, u kojoj primjenjuje novu tehnologiju štampanja knjiga. Četrdeset godina kasnije, u Crnoj Gori će raditi prva državna štamparija u Evropi (sa prvom štampanom knjigom na slovenskom jugu).
- 1452. (krajem) oslobodjenje Ivana Crnojevića, sina Stefanice Crnojevica, koji se deset godina nalazio kao talac kod moćnog bosanskog vojvode, Stefana Vukčića Kosače. Oslobodjenje je izvršeno zauzimanjem Mletačke republike, zbog zasluga njegovog oca u borbi protiv despota Djuradja.
- 1452. Herceg i veliki vojvoda Stefan Vukčić Kosača daje gospodaru Zete,vojvodi Stefanu Crnojeviću - pet katuna, od kojih i "Ozrihne" (Ozriniće).
- 1453. osmanski sultan Mehmed II (El Fatih) osvaja Konstantinopolj (Carigrad).
- 1453. (17. maja) na inicijativu zetskog mitropolita Josifa, djakon Damjan je napisao i sastavio zetsku verziju "Vlastareve sintagme" (vizantijski pravni spomenik iz XIV vijeka) na 342 papirna lista, u mjestu Kopornija (u srednjovjekovnoj Zeti).
.png)
Žabljak Crnojevića
By William Le Queux (1864-1927) (An Observer in the Near East) [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1453. (sredina)
 Žabljak Crnojevića (prva pismena svjedočanstva o tvrdjavi, u nekom mletačkom izvještaju) . Pretpostavlja se da je ova utvrda u Podluškoj župi, postojala od sredine X vijeka. U XIV i pocetkom XV vijeka , na teritoriji je vlastelinske porodice Crnojevića, u okviru Zete Balšića, a zatim pod vlašcu srpskih despota Lazarevića i Brankovića.
Prestonica je Zete Crnojevića, do 1478. godine , kada pada pod vlast Osmanlija.
- 1453. u
 Soko Gradu (štitarskom) boravi mletacka posada iz primorja Donje Zete (kao saveznici Stefanice Crnojevića).
- 1453. Jezera (Durmitor) kao mjesto pregovora o miru , izmedju Velikog vojvode Stefana Vukčića Kosače i poslanika iz Dubrovnika.
- 1453. smrt Jelene Vukčić Kosača (Balšić) žene velikog vojvode Stefana Vukčića Kosače (ćerka Balše III Balšića).
- 1454. srpski despot Djuradj Branković je primoran da zanemari izgubljene oblasti Despotovine (dio Gornje Zete pod Crnojevićima) i u potpunosti se posvećuje odbrani od Turaka (Mehmed II).
- 1454. Ugovorom između Osmanske imperije i Mletačke republike , između stalog, omogućeno je Gornjoj Zeti vojvode Stefana Crnojevića, da legalizuje mletačku zatitu nad svojom teritorijom.
- 1455.
 osvajanje tvrdjave i trga Bihor (Despotovina Srbija) od strane Osmanlija.
- 1455. (oko) prvi pad posjeda hercega Stefana Vukčića Kosače : trga Pljevlja i tvrdjava Kukanj i Koznik pod vlast Osmanlija (Mehmed II).
- 1455. (oko) pad Onogošta (kasnijeg Nikšica) pod osmansku vlast Mehmeda II Osvajaca. Po predanju, kod osvajanja Onogošta, najprije je stradala tvrdjava i podgradje Moštanica "na sat hoda od Nikšića" na putu prema Primorju.
- 1455. mletački Spisak katuna Gornje Zete ( bez katuna na posjedu Crnojevića, čiju samostalnost ova vlastelinska porodica nije dozvoljavala, niti su željeli davati podatke o selima i uvid u broj vojno sposobnih ljudi). U ovom spisu se pominju: Mataguži, Hoti, Grlje, Lužani, Podgoričani, Grude, Kurec, Kuči, Piperi, Bušati, Stankovići, Grnci, Malonšići, Bjelopavlići, Pješivci, Tuzi, Nikšići, Krusi i Spatar.
Pretpostavlja se da su Vasojevići u to vrijeme već bili odseljeni, van podrucja Meduna, koje se graničilo sa Gornjom Zetom, pa se ne pominju.
- 1455. (6. septembra) na zetskom Zboru u Vranjini, pred osmanskom opasnošću, uz saglasnost 51 predstavnika zetskih oblasti, Stefanica Crnojević (zetski gospodar i veliki mletački vojvoda) ugovorom priznaje vrhovnu vlast Mletačke republike.
- 1455. po dogovoru Mlečana i zetske vlastele, mitropolit iz Krajine (u Manastiru sa crkvom Uspenja Bogorodice) ima duhovnu jurisdikciju na podrucju Zetske miropolije.
- 1455. područje katuna Bjelopavlića u sastavu države Crnojevića. Potom je jedan dio Bjelopavlića bio u sastavu posjeda hercega Stjepana Vukčića Kosače (da bi od 1477. bio upisan u dio nahije Zeta, Hercegovačkog sandžaka).
- 1456.
 Nikolj - Pazar se navodi kao trgovinsko središte u stalnom usponu. U tom smislu se pominje i 1458. kada pada pod Osmanlije. Postepeno će preuzimati primat od trga i kasnije kasabe Bihor, ali ce se i sam kasnije utopiti u obližnje, novo naselje, Bijelo Polje (tur. Akova).
- 1456. (jul) Sultan Mehmed II je sa vojskom pod zidinama Beograda.
- 1456.
 (24. decembar) smrt despota Srbije, Djuradja Brankovića.
- 1456. tvrdjava Medun ustupljena Osmanlijama od strane Miloša, vojvode despota Đurađa Brankovića.
- 1457. osvajanje Podgorice i većeg dijela Gornje Zete, od strane Osmanlija (Mehmed II).
- 1457. Riječki grad. Kao odgovor na početak izgradnje turske tvrdjave Depedogen (u trgu Podgorica) Ivan Crnojević počinje izgradnju tvrdjave Rijeckog Grada, na Obodu (kao rezervna pozicija u slučaju osmanskog osvajanja utvrđenog Žabljaka). Za života Ivana Crnojevića, ime Obod mijenja se u Rijeka Crnojevića.
Prijestonica je države Zete nakon pada Žabljaka, 1478. pa do 1481. godine, sa manastirskom crkvom sv. Nikole (sjedištem zetske mitropolije). U Obodu je radila prva južnoslovenska štamparija, osnovana od strane gospodara, Djuradja Crnojevića.
-
1457. Frančesko Foskari, mletački dužd, abdicirao pod pritiskom Savjeta desetorice. Na položaju bio od 15. aprila 1423. godine.
-
1457. Mletački dužd, Pasquale Malipiero, do 1462. U njegovo vrijeme dolazi do konačnog pada Srpske despotovine pod osmansku vlast (Mehmed II Osvajač).
- 1458 (26. jula) prvi pomen Crne Gore na domaćem jeziku (u Kotorskom arhivu).
- 1459. pad Despotovine Srbije pod osmansku vlast (Mehmed II).
- 1459. Lovro II, nadbiskup barski, do 1460.
- 1459. prvi pomen Dobra (Dobrdsko selo) u kotorskim notarskim knjigama.
- 1460. Marko, nadbiskup barski, do 1461.
- 1460. Nikola Mainjanin, rodom iz Maina, kod Budve, nakon učešća u crkvenom saboru u Mantovi, poslat od strane pape Pia II kao izaslanik u Bosnu, kod kralja Stjepana Tomaševića. Godine 1461. od pape je imenovan za modruškog biskupa (od tada je poznat kao Nikola Modruški ili Nicolaus Modrussiensis). Ponovo je , 1462. bio papin izaslanik u Bosni, a 1463. kod ugarskog kralja Matije Korvina, u Budimu. U službi Svete stolice, umro je 1480. godine, u Rimu.
- 1460. Božidar Vuković Podgoričanin, rođen u Đulićima (kod tadašnje Podgorice).
-
1461. Bosnom vlada Stefan Tomašević Kotromanić, do 1463. godine, kada je pogubljen u Jajcu, po naredbi Mehmeda II.
-
1461. Gusinje. Naselje osnovano po osmanskom osvajanju oblasti. Od 1461 - 1590. godine, osmanski upravitelji (dizdari) Gusinja, Plava i Bihora - najprije su Omeragići, potomci Omer-age, odnosno Deda Salje, katolika iliro-romanskog porijekla, koji je primio islam i osnovao naselje. Najstarija mahala u Gusinju je Omeragića, a iz kasnijih vjekova su mahale: Bekteševića (nakon 1495) Ibrahimagića, Cekića (nakon 1625) Radončića (nakon 1636) i Hotska (nakon 1645).
-
1461. dolazi do pomirenja hercega Stefana Vukčića Kosače sa novim bosanskim kraljem Stefanom Tomaševićem Kotromanićem.
- 1462. Šimun Vosić, nadbiskup barski, do 1473.
.png )
Sablja Mehmeda II Osvajača
By Gryffindor (Own work) [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Common
- 1462. (1. septembra) Bitka kod rijeke Breznice (danas Ćehotina) u blizini trga Pljevlja i poraz vojske Hercegovine Stefana Vukčića Kosače, u sukobu sa vojskom njegovog sina Vladislava - pomognutog odredima sultana Mehmeda II Osvajača. Bitka se dogodila u vrijeme unutrašnjeg rata u Hercegovini - između hercega Stefana i njegovog sina (oko obećane međusobne podjele zemlje u Hercegovini) što je olakšalo prodor Osmanlija u Bosnu. Vladislav je preoteo dio teritorije, ali je kasnije isključen iz očevog testamenta i lišen velikog dijela posjeda. Ugarski kralj Matija će mu 1469. god. dodijeliti Veliki i Mali Kalinik, kao i dio posjeda u Slavoniji, gdje je Vladislav nastavio da živi.
Turci su privremeno osvojili župu Breznicu. Podatke o ovoj bici bilježi ljetopis manastira Svete Trojice, kod Pljevalja.
-
1462. Mletački dužd, Cristoforo Moro, do 1471. U njegovo vrijeme Kraljevina Bosna je pala pod osmansku vlast, mletački Senat dao dozvolu da Stefanica Crnojević zauzme Medun (1463) protiv mletačke vlasti u Budvi izbila pobuna, Ivan Crnojević postao gospodar Zete (1465) i Mletačka republika sklopila mir sa njom (1466).
Stefan Tomašević Kotromanić, poslednji kralj Bosne
(1461 - 1463)
Jacopo Bellini (or Lovro Dobričević),
Public domain, via Wikimedia Commons
- 1463. pad Kraljevine Bosne pod osmansku vlast.
1463. Stefan Tomašević, poslednji kralj Bosne, pogubljen po naredjenju sultana Mehmeda II Osvajača (nakon kraljevog pružanja otpora pod Ključem i prekršenog sultanovog obećanja da ce biti pušten po predaji utvrdjenja).
1463. osnovan je osmanski Bosanski sandžak, sa sjedištem u Sarajevu (Vrhbosna).
- 1463. Statut kotorske mornarice (srednjovjekovne staleške bratovštine).
Kotor, odbrambena kula.
- 1463. (oko) rođen prvi crnogorski i južnoslovenski štampar, jeromonah Makarije.
- 1463. mletački Senat daje saglasnost da Stefan (Stefanica) Crnojevića zauzme Medun ("ključ obiju Zeta").
- 1463.
 Povraćaj Pljevalja i župe Breznica. Stefan Vukčić Kosača, na kratko vrijeme, uzima od Turaka ovu oblast Hercegovine.
Detalji nadgobnih ploča Crnojevića
(vojvode Stefana i gospođe Mare)
u Manastiru Kom, na Skadarskom jezeru
- 1465. konačno osvajanje Pljevalja i župe Breznica, od strane Turaka. Formira se turska nahija Kukanj, a Taslidža će kasnije biti novi, službeni naziv za proširena Pljevlja (koja su kao srednjovjekovni trg Breznica imala svega nekoliko desetina kuća). Osmanlije se do 1465. učvrsćuju u hercegovoj zemlji , do okoline grada Novog. (Njegov grad Novi, u posjedu nasljednika Hercegovića, konačno ce pasti pod Osmanlije, tek dvadeset godina kasnije, 1483).
- 1465. pobuna stanovništva Budve protiv vlasti Mletačke republike.
- 1465. prvi pomen vojvode kao starješine Banjana (katun, od XVI vijeka pleme).
- 1465. podaci o padu Grahova (Veliko herceštvo Kosača) pod osmansku vlast.
- 1465. (oko) Soko (u Pivi) pada pod vlast Osmanlija, kao i cijela oblast Stefana Vukčića Kosače.
- 1465. osmansko osvajanje cijele zemlje (herceštva) Stefana Vukčića Kosače, osim grada
Novog (Herceg Novi) sa župom Dracevicom i Donje Neretve.
Grb sa pečata Ivana Crnojevića (1485)
i grb Crnojevića (približno grbu iz "Oktoiha")
- 1465. Vojvoda Ivan Crnojević, poznat i pod imenom Ivan-beg, postaje gospodar Zete. Vlada do svoje smrti, na Cetinju, 1490. godine . Sin je prvog gospodara Zete iz dinastije Crnojevića, Stefanice (Stefana) Crnojevića. U pocetku vladavine je napustio politiku svoga oca, koja se zasnivala na dobrim odnosima sa Mletačkom republikom.
Monogram Ivana Crnojevića
Author:Petar Crnojevic/Wikipedia
- 1465. (proljece) napad Ivana Crnojevića (sa odredima iz Grblja i Paštrovića) na mletački Kotor.
- 1465 (22. april) od mletačkog Senata glava Ivana Crnojevića je ucijenjena na deset hiljada mletačkih lira.
- 1466. sklopljen mir izmedju Zete i Venecije ,najviše zbog bliske osmanske opasnosti (Mehmed II Osvajač). Zbog redovnog ubiranja poreza i primoravanja na pokornost, u Zeti je Ivan od lokalne vlastele uzimao sinove - kao taoce. Mletačka republika mu je isplaćivala godišnju novčanu pomoć i priznavala mu vojvodsku titulu. On se za uzvrat odrekao pretenzija na mletačke posjede u Primorju.
- 1466. smrt velikog vojvode i hercega Stefana Vukčića Kosače (22. maja, u Novom) . U vrijeme smrti, gospodario uskim primorskim područjem, sa Novim (Herceg Novi).
- 1466. Herceg od sv. Save, Vlatko Hercegović (? - Rab, 1489) sin Stefana Vukčića Kosače, upravlja Novim i Risnom. Hercega sa Venecijom povezuje Ivan Crnojević, za koga je bila udata njegova sestra Mara. Pored Venecije, oslanjao se na Ugarsku i u neprijateljstvu je sa Osmanlijama. Bio je oženjen unukom napuljskog kralja Alfonsa (Margarita de Marcano).
Njegov brat Vladislav Hercegović, kao veliki vojvoda, upravlja krajevima u sjevernoj Bosni. Izgubivši teritorije od Turaka, Vladislav se povlači u Ugarsku, u kojoj mu kralj daje na upravu Veliki i Mali Kalnik.
- 1469. mir hercega Vlatka Hercegovića sa Osmanlijama.
- 1469. Taslidža (sa 72 doma) navodi se kao turski naziv trga, uporedo sa nazivom Pljevlja (osmanski defter).
- 1469. Grbalj je pod okriljem Turaka (nakon nekoliko pobuna kmetova protiv kotorskih zemljovlasnika) . Od 1497. godine - osmanski carski has, do 1647. (kada ga osvaja Mletačka republika, u Kandijskom ratu).
- 1470. osnovan osmanski Hercegovački sandžak, sa sjedištem u Foči.
- 1470. Stefan Hercegović prelazi u islam. Buduće poznato ime u Otomanskoj imperiji - Ahmed-paša Hercegović - najmlađi je sin Stefana Vukčića Kosače. Istaknuti je vojskovođa Otomanske imperije i preko 30 godina jedna od najvažnijih ličnosti u zemlji: beglerbeg Anadolije (1481) serasker - vrhovni zapovjednik vojske u ratu protiv Egipta (1486. i 1490) važan učesnik bitke kod Lepanta (1500) i četri puta postavljan za velikog vezira. Bio je oženjen ćerkom sultana Bajazita II. Umro je (vjerovatno ubijen) u ljeto 1518. godine.
Zlatna lira Mletačke
republike (1471 - 1473)
Sailko [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC-BY-SA-3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
-
1471. Mletački dužd, Niccolo Tron, vladao je do 1473. godine (u to vrijeme datirana je najstarija mletačka intervencija na zidinama Kotora) dužd Niccolo Marcello, od 1473. do 1474 (dato mletačko plemstvo Ivanu Crnojeviću i njegovoj djeci) i dužd Pietro Mocenigo, od 1474. do 1476. godine (neuspio napad Osmanlija na Skadar)
- 1471. Najstarija mletačka intervencija na zidinama grada Kotora: kula - bastion, na Gurdiću. Današnji izgled vrata grada Kotora (kod Gurdića) dorađivan je u kasnijim vjekovima. Po nekim mišljenjima, okvir unutrašnjih vrata datira iz XIII vijeka, a postavljen je u zid iz XV vijeka.
- 1471 (17. jula) u namjeri osvajanja turskih teritorija, od strane hercega Stefana i vojvode Ivana, potvrđene buduće granice između Crne Gore (Crnojevića) i Hercegovine (Kosača-Hercegovića).
- 1471. Ivan Crnojević se nakon velikog pritiska obavezuje na vazalstvo i plaćanje godišnjeg danka Turcima, u iznosu od 700 dukata. Mlečani su uporni u tome da ga pridobiju na svoju stranu, zbog opasnosti po Primorje i njihov grad Skadar.
Drvena (Stara ili Carigradska)
džamija, u Plavu (1471).
Današnji izgled
By Ogixxl at Serbian Wikipedia [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1471.
 Drvena (Stara ili Carigradska) džamija, u Plavu (današnji oblik dobila je u XVIII vijeku).
U vrijeme izgradnje, odmah po osvajanju župe Plav od strane Osmanskog carstva, služila je za potrebe vojske u Plavskom vilajetu - Bihorskoj kazi (u okviru Skenderije, odnosno Skadarskog sandžaka). Oko nje pocinje formiranje kasnijeg naselja Plav.
- 1473. (24. februara) Ivan Crnojević i njegova djeca odlukom Velikog vijeća, dobijaju plemstvo Mletačke republike, obećanje vojne pomoci, eventualnog utočišta i godišnju subvenciju od 600 dukata. Za uzvrat , gospodar Zete se obavezuje da uz mletačku pomoć organizuje otpor prema Turcima.
- 1473. Ivan Crnojević prestaje da plaća danak Osmanskom carstvu.
- 1473. Stefan II Teglatije, nadbiskup barski, do 1485.
- 1473. osmanska vojska Mehmeda II Osvajača zaposijeda krajeve na lijevoj obali rijeka Morače i Zete.
- 1473. početak gradnje Crkve Sv. Stefana, u Novom (H.Novi) kao dar (hercegu Stefanu Vukčiću Kosači) od strane Dubrovnika.
- 1474. Ivan Crnojević traži od mletačkog Senata da ostane gospodar Gornje Zete, ako uspije da je oslobodi od Osmanlija "od jednog kraja do drugog, tj. od Kruševa do Ostroga" (da uno cavo fino I altro, zoe da Chussevo fin a Ostrog . ..)
Bombarda (XV vijek)
- 1474. neuspio napad Osmanlija na mletački Skadar, zahvaljujući pomoci braniocima grada : oko 8000 vojnika Ivana Crnojevića se, na poziv Mletačke republike, sukobilo sa 12000 Turaka, u planinskoj oblasti, uz Skadarsko jezero.
Ostaci Depedogena
(Ribnica; Stari Grad) u Podgorici
licenses/by-sa/3.0, via Wikimedia Commons
- 1474. gradnja Mehmed-hanove džamije, u sklopu početka izgradnje osmanske tvrdjave Depedogen (u Podgorici). Na području Podgorice, tokom sljedeca četri vijeka, izgradjene su još i džamije: Skender čauševa (Starodoganjska) džamija, kraj XV vijeka; Glavatovićeva, iz 1593 (Jusuf-age Glavata, stradala u bombardovanju, 1943) džamija u Golubovcima (Jusuf-age Glavata) kao i džamije u Berislavcima i Tuzima (1945 urušena) sa pocetka XVIII vijeka; džamija Osmanagića, kraj XVIII vijeka; džamija u Dinošima, 1770; Dračka džamija , iz 1775; Hadrovića džamija (srušena 1956) i Vranjska džamija, iz 1830.
- 1474. štampani govor Nikole Mainjanina (Maine, 1427 - 1480) modruškog biskupa, teologa i memoariste - na sahrani kardinala svetog Siksta, u Rimu. Autor je prvog štampanog teksta kod Južnih Slovena, a ostala djela su mu sačuvana samo u rukopisima.
-
1476. Mletački dužd,Andrea Vendramin, do 1478.
-
1476. (vjerovatno u ljeto) do marta 1478. godine, Vlatko Hercegović i njegov zet Ivan Crnojević se nalaze u neprijateljstvu. Zeta zauzima neka mjesta, a herceg se povlači se u Novi. Preko svog mlađeg brata Ahmeda (ranije Stefan Hercegović Kosača) sada osmanskog državnog zastavnika (koji se kao vazalni jemac, primivši islam, već školovao kod Osmanlija) Vlatko nastoji da poboljša odnose sa Turcima, šaljući kod sultana i poslanstvo (1477).
- 1477. Treći sin Stefana Vukčića Kosače, Stefan Hercegović Kosača (Novi 1459 – Kizilčol, 1517) prvi put se javlja pod imenom Ahmed (ferman sultana Mehmeda II). Oko 1470. je bio poslat Osmanlijama, kao jemac svog oca, sultanovog vazala, pa je nakon naučenog turskog jezika i islamskog školovanja u Carigradu i Enderunu - primio islam.
Od 1478. državni je zastavnik – mirialam. Ženidbom sa ćerkom sultana Bajazida II, karijera mu napreduje. Kao Hersekzade (ili Hersekli) Ahmed-paša, služio je tri osmanska sultana i učestvovao u osvajačkim pohodima. Od 1497 – 1516. godine – pet puta je imenovan za velikog vezira. Glavni je amiral osmanske flote (od 1506 – 1511). Njegova polusestra Katarina (Blagaj, 1425 – Rim, 1478) ćerka Jelene Balšić-Kosače - bila je pretposlednja kraljica Bosne (do 1461).
Natpis sa medaljona Ivana Crnojevića
- 1477. napad Ivana Crnojevića na tada osmanski Onogošt, ranije pod vlašću Hercegovića (iz deftera za Hercegovački sandžakat: IBA Tafu defteri 5 m list 271v).
- 1477. pohod sultana Mehmeda II na sjevernu Albaniju i nanošenje velikih gubitaka crnogorskim snagama, prilikom upada otomanskih odreda u Crnu Goru.
- 1477. osmanski defter za Hercegovački sandžak (Tapu defteleri, br.5).
- 1477. Osmanska Taslidža (Pljevlja) kao trg prosječne veličine, bez utvrđenja, ima 101 domaćinstvo (oko 500 stanovnika). U njoj se naplaćivala carina, a lokalnu upravu su vršila dva kneza: "dva vojnuka" (vojnika) Radoslav i Radivoj (preostala lokalna vlastela iz vremena Hercegovine Stefana Vukčića Kosače, kojima su ostavljena imanja).
- 1477. po osmanskom defteru, u Gornjoj Morači je upisan džemat vojvode Radosava sa 52 kuce, a u Donjoj Morači dva džemata sa 69 kuca. Tada se u Donju Moraču doselio i džemat Bogića (možda legendarnog vojvode) iz Onogošta.
- 1477. po prvom turskom defteru, Piva i Banjani čine jednu administrativnu cjelinu.
Giovanni Mocenigo, dužd
Domenico Tintoretto [Public domain],
via Wikimedia Commons
-
1478. Mletački dužd, Giovanni Mocenigo, do 1485.
Sklopio je mir sa Osmanskim carstvom, 1479. godine i izgubio Kroju, Drivast i Skadar. U njegovo vrijeme (1479) Crne Gora je prvi put pala pod osmansku vlast (do 1481).
- 1478. grad Kroja pada pod Osmanlije.
- 1478.(septembar) pad mletačkog Drivasta pod Osmanlije.
- 1478. Osmanlije osvajaju Žabljak (prijestonica Crnojevića) u sklopu osiguranja (sa crnogorske strane) turske ofanzive na Skadar.
- 1478. Obod (Riječki grad) je nova prijestonica Crne Gore.
- XV v. džamija sultana Mehmeda II El-Fatiha, na Medunu.
- 1478. uvodjenje prvog zlatnog novca Otomanske imperije (Mehmed II). Srebrni osmanski novac, sitna akča (aspra) kovana je od strane bega (vođe) Orhana I, od sredine XIV vijeka (prisutna do kraja XVII vijeka). Bakarni osmanski novac "mangir" , uvodi sultan Murat I (vladao od 1359 - 1389).
1880. godina. Ostaci osmanske
tvrđave Mehmeda II Osvajača
- Depedogen (Ribnica) u Podgorici
(građena od 1474 - 1478)
- 1478. Depedogen, osmanska tvrđava. Završetak njene gradnje, u srednjovjekovnom trgu Podgorici. U narodu poznata kao Stari Grad ili Ribnica (gradjena od 1474-1478).
- 1478. Staniša Crnojević, najmladji sin crnogorskog vladara Ivana Crnojevića, sa djelom vlastele upucen na školovanje u Carigrad. Staniša je u Carigradu prihvatio islam, završio visoke škole i promjenio ime u Skender-beg Crnojević.
- 1478 (25. oktobra) u Italiji umrla Katarina Kotromanić, rođena Kosača - pretposlednja kraljica Bosne (od 1446 - 1461). Sahranjena je u crkvi Santa Marija, u Rimu.
- 1479. sporazum o predaji mletačkog Skadra Mehmedu II.
- 1479. u Skadru, sultan Mehmed potvrđuje povlastice i imanje manastira sv. Nikole na Vranjini.
- 1479 (nakon pada skadarske tvrđave) djelovi katuna i ratničkih družina Mrkovića se odmeću od Mlečana i traže novog zaštitnika (Otomansko carstvo) iz razloga sigurnosti i omogućavanja dalje obrade svog zemljišta u okolini grada Skadra.
- 1479. Prvi pad Crne Gore: ofanziva Turaka i povlačenje gospodara Ivana Crnojevića sa porodicom i dvorskom vlastelom (preko Kotora i Venecije) u Italiju.
 Prvo tursko osvajanje Crne Gore
Crnojevića, 1479. godine. Oslobodjena
je 1481. godine. Od 1482 (za Bajazita II)
prinuđna je na status vazalne države,
do izgnanstva Đurađa Crnojevića, 1496.
Nakon toga je pod nadzorom skadarskog
sandžak-bega.
- 1480. (oko) Porodici Maramonte (Balšić) koja je imala posjede sa druge strane Jadranskog mora, u Apuliji, gubi se svaki trag.
- 1481. Oslobođenje Crne Gore. Nakon unutrašnjih sukoba i krize u Turskoj (po smrti sultana Mehmeda II Osvajača) Gospodar Crne Gore se vraća iz Italije, protjeruje malobrojne turske snage i obnavlja vlast na svojoj teritoriji.
Sultan Bajazit II (od 1481 - 1512)
[Public domain], via Wikimedia Commons
- 1481. osmanski sultan Bajazit II (1447 - 1512) do 1512.godine (stariji sin Mehmeda II Osvajača). Vodio je velike ratove protiv Ugarske, Poljske, Mletačke republike i Persije. Doveo je Osmansko carstvo do moćne pomorske sile. Abdicirao je u korist sina Selima I.
- 1481 (proljeće) upad hercega Vlatka Hercegovića u Bosnu (koristeći promjenu na turskom prijestolu) ali se nakon poraza povlači u utvrđeni Novi (Herceg Novi) odbranivši ga uz pomoć 400 ugarskih vojnika kralja Matije Korvina.
- 1481 (novembar) ponovna opsada Novog (Herceg Novi) od strane Osmanlija.
- 1482. pad Risna (Boka) grada Vlatka Hercegovića - pod osmansku vlast sultana Bajazita II.
- 1482 (januar) predaja Novog (Herceg Novi) Osmanlijama sultana Bajazita II. Osvojen je od strane hercegovackog sandžak-bega, Ajaša. Vlatko Hercegović od Osmanlija dobija na upravu malo područje, u predjelu ranijih posjeda svog oca, do 1486. godine, kada se sa porodicom povlači na mletački Rab. Njegovi osiromašeni potomci se pominju sve do početka XVII vijeka.
- 1482. Cetinje, nova prijestonica Crne Gore. Dvor Ivana Crnojevića, na Cetinju, uništen je prije 1650. godine.
- 1482. do 1512. gradjena džamija sultana Bajazid Velida, u Novom (Donji grad). Sada je crkva sv. Arhandjela Mihaila. Za vrijeme osmanske dominacije, u Herceg Novom i okolini ce postojati sedam džamija. Džamija u donjem gradu je kasnije pretvorena u crkvu sv. Jeronima, a Sinan-pašina džamija se nalazila u novkoj tvrdjavi.
- 1482. zahtjev Turaka katunu (i nahiji u Skadarskom sandžaku) Mrkojevića za naplatu danka, odmetanje katuna od osmanske vlasti, ali i odbijanje mletačkog Bara da im pruži pomoć. Zbog toga ce biti česti sukobi izmedju Mrkojevića i Barana (patricijata). Tek padom mletačkog Bara, 1571. godine, Mrkojevići su bili prinudjeni da redovno isplaćuju danak.
- 1482. novi sultan Bajazit II prihvata mletačkog vojvodu Ivana Crnojevića kao vazalnog gospodara Crne Gore , imenuje ga "sakupljačem haraca" u Crnoj Gori (700 dukata godišnje) i ostavlja mu potpunu unutrašnju autonomiju. Sa tim dvojnim titulama (mletačkim i turskim) Ivan će vladati do kraja života.
- 1482. pomen Cernice (župa Crmnica) kao i sela Tomića (u Brčelima) nazvanom po istoimenom bratstvu (povelja Ivana Crnojevića).
-
1482. selo Sotonići se pominju u povelji Ivana Crnojevića.
- 1482. pominje se Mahinsko polje (Maine) kao zapadna granica države Ivana Crnojevića.
Mletačka republika i njeni posjedi
at it.wikipedia [GFDL (http://www.gnu.org/copyleft/fdl.html) or CC-BY-SA-3.0-2.5-2.0-1.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], from Wikimedia Commons
- 1482. (posle) sagrađena džamija u Risanskoj tvrdjavi.
- 1483. granice Crne Gore su bile : ostrvo Vranjina - rijeka Morača - rijeka Zeta - Ostrog - Budoš - Pusti lisac - Crkvice - iznad Risna - planinskim vijencem do Lovćena - Pobori - morska obala (pretpostavlja se, izmedju današnjeg Miločera i Svetog Stefana). Grbalj (solane) Paštrovići i Crmnica su bili samo pod nominalnom vlašcu gospodara Crne Gore.
- 1484. pominje se Vavila (? - 1512 do 1520) kao vikarni episkop mitropolita Visariona (kasnije i sam mitropolit zetski, od 1493). Sa Visarionom je pomenut i u osnivačkoj povelji (Ivana Crnojevića) Cetinjskog manastira (januara, 1485).
Ostaci Manastira Crnojevića
iz XV vijeka i kasnija Dvorska
crkva (1890) na Cetinju
 Cetinjski manastir Crnojevića
u Oktoihu petoglasniku
- 1484.
 Ivan Crnojević podiže Manastir na Cetinju. Osnivačka povelja Hrama Roždestva presvete Bogorodice datira od 4. januara 1485. godine.
Grb Crnojevića na kapitelu
cetinjskog Manastira (1484. godina)
By Lazar Pejović [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1485. Zakonik (Sud Carski i patrijaršijski) gospodara Ivana Crnojevića, nakon osnivačke povelje za manastir na Cetinju. Ovim aktom je predviđeno, pored utvrđivanja zaštite manastirskih imanja i davanje manastirskog - azila za progonjene.
Natpis Ivana Crnojevića (ktitorski)
Najstariji pečat Manastira Crnojevića, na Cetinju
- 1485. pomen Cetinja (kao Cetinjsko polje, sa svim selima) u povelji Ivana Crnojevića Cetinjskom manastiru. Cetinje (oblast-polje, sa selima) pominje se potom 1495. godine i u povelji Đurđa i Stefana Crnojevića. Naziv vodi porijeklo po riječici Cetini (Cetinji) koja je nekada tekla (do XVII vijeka) ovim poljem.
-
1485. prvi pomeni Baica (Bajice) Bjeloša i Ugnjana u povelji Ivana Crnojevića.
-
1485. prvi pomen imena Ceklinjana (u povelji Ivana Crnojevića).
- 1485. Kuči se pominju kao nahija od osam sela (vecinom katolickih) u okviru kadiluka Podgorica, po defteru Skadarskog sandžaka. Medun, sa selom ispod tvrdjave , po osmanskom defteru ima 15 domova.
- 1485. "Skadarski defter", sa osmanskim podacima o Skenderiji, tj. Skadarskom sandžaku. (Tapu defteleri, br.26m)
- 1485. ("ljeta 6993") Staniša Crnojević, najmladji sin gospodara Crne Gore (Ivana Crnojevića) biva poslat sultanu, kao potvrdu vazalne odanosti. Ovaj ubrzo prima islam i mijenja ime u Skenderbeg (u spomen na ujaka njegovog oca, Djerdja Kastriota Skenderbega). Sa druge strane, za svog najstarijeg sina i nasljednika Djuradja, zaprosio je kćer mletačkog plemica (Antonio Erico).
- 1485. Filip Gajo, nadbiskup barski, do 1509. godine.
- 1485. pomen roda Bajičića, iz Bajica-Cetinje, u povelji Ivana Crnojevića.
- 1485. Turski popis u nahiji Mrkojevići (sa popisom u nahijama Šestani i Krajina) u okviru "Skadarskog deftera".
- 1485. Oblast (katun) Bjelopavlića upisana u defter Skadarskog sandžaka.
- 1485. Katuni Kuči, Piperi i Bjelopavlići (kao posebne nahije podgoričkog kadiluka) kao i Hoti i Klimenti, po defteru- plaćaju osmanlijama porez od 35 akči po kuci. Imali su filurdžijski status, tj. nijesu direktno potpadali pod turski feudalni sistem. Piperi su tada obuhvatali i oblast kasnijih Bratonožića.
- 1485. Po osmanskom Defteru, Radič Crnojević mlađi, držao je u Pećkoj nahiji timar sa dva sela (Rakovac i Knežnić) i preko 60 kuća. Njegovi su potom prešli u islam (postoji mišljenje da je to možda bio potomak protjeranog Dobrivoja Crnojevića, možda i bratanić Radiča Crnojevića starijeg, ubijenog u sukobu sa Balšićima 1396. godine).
-
1485. nakon osvajanja Herceg Novog (1482) Turci ruše pravoslavnu crkvu Sv. Petke zbog odgovarajućeg položaja za postavljanje svojih odbrambenih topova (na brežuljku iznad Savine). Kasnije, oko 1440. godine, na tom mjestu, uz dozvolu i garancije Turaka, podignuta je katolička crkva Sv. Ane (kao porodična kapela) od strane Španca don Ferantea Gonzage (komandanta garnizona u H. Novom 1538 - 1539. godine) gdje su sahranjeni on i članovi njegove porodice, u periodu 1542 - 1550. godine.
-
1485. Mletački dužd, Marco Barbarigo, do 1486.
Agostino Barbarigo, dužd
Marco Basaiti [Public domain], via Wikimedia Commons
-
1486. Mletački dužd, Agostino Barbarigo, do 1501. godine. Borio se protiv vojske pape Siksta VI i Osmanlija (preoteo im Kipar, ali zapostavio Levant). U tamnici svoje palate u Veneciji, nakon pada Crne Gore, držao je privremeno zatočenog Đurđa Crnojevića, 1497. godine (zbog vrijeđanja državne vlasti i pregovaranja sa Osmanlijama) ali ga je oslobodio zauzimanjem moferatskog markiza i kralja Francuske. Poslije smrti, proširile su se optužbe da je dužd radio mnoge nezakonite radnje, zbog kojih su potom zatvarani njegovi nasljednici.
- 1488. u Budvi je od nadležnog organa poništena ranija odluka, da domaće lice ne može voditi poslove profesionalnog javnog notara.
- 1488. Brajići
(kao prezime, u kotorskim spisima) a 1489. kao prezime i selo, u povelji Ivana Crnojevića.
- 1489. pominje se prezime Poborović (kao predstavnik sela Pobora, koje je bar djelimično pripadalo Njegušima).
- 1489. Aleksa Božidarević, knez Njeguša u državi Ivana Crnojevića. Od 1504. godine, vojvoda je njeguški. Do uklanjanja Stefana Crnojevića (1498) uz njega je bio jedini spahija Crne Gore. Od 1498 - 1513 (dolazak Skenderbega Crnojevića) jedini je predstavnik naroda Crne Gore pred osmanskim vlastima. Zakupnik je sultanovih solana. Njegov sin , muselem Aleksa se spominje 1521. godine, u mahali Radičević (u defteru iz 1523. se ne pominje, osim ranije njegovo zemljište, u vlasništvu Vukasa Radoslavljeva).
- 1489. pomen Ceklina (Cjetlin u povelji Ivana Crnojevića) kao selo i predio (kasnije najvece pleme u Rijeckoj nahiji). Ime, vjerovatno po staroj crkvi sv. Cekle, koju pominje Ivan Crnojević.
- 1489. smrt hercega Vlatka Hercegovića (1428 - 1489) na ostrvu Rabu. Njegova supruga Margarita (unuka napuljskog kralja Alfonsa) preudala se u Veneciji za kapetana Marka Loredana. Dokumenta u Dubrovniku pominju dvojicu Vlatkovih sinova.Jedan od njih (Jovan) osnivač je venecijanske porodice Kosača.
- 1490. smrt Ivana Crnojevića, gospodara Crne Gore.
- 1490. Đurađ (Ivana) Crnojević, gospodar Crne Gore. Najstariji je sin Ivana Crnojevića. Vladao je kao osmanski vazal, do 1496. Odustavši od planova o oslobodjenju od vazalstva prema prejakom Osmanskom carstvu, posvetio se unutrašnjim problemima: imovinska pitanja, položaj crkve i osnivanje štamparije.
 
Štampa krajem XV vijeka
Derivative work - See page for author [Public domain or Public domain], via Wikimedia Commons
- 1492. do 1496. godine - rad obodsko-cetinjske Štamparije Crnojevića, prve državne štamparije u Evropi, koja izdaje prvu štampanu knjigu na slovenskom jugu. Prije Crnojevića štamparije, radile su samo štamparije u Rimu (1467) Veneciji (1469) Parizu (1470) i Krakovu (1475). Nakon štamparije u Crnoj Gori, otvorene su štamparije u Berlinu (1540) Beogradu (1552) Moskvi (1553) Ljubljani (1575) Varšavi (1580) Zagrebu (1695) Carigradu (1720) Dubrovniku (1783) i Kotoru (1798). Pretpostavlja se da je ova štamparija najprije bila na brdu Obodu, iznad Rijeke (Crnojevića) a kasnije prenešena na Cetinje.
- 1492. u jednom dokumentu se poimenično nabraja vlastela katuna Malonišića u Gornjoj Zeti (kao i u povelji Đurđa Crnojevića, iz 1494). Malonšići su od strane Osmanlija raseljeni u XVI vijeku.
- 1492. prvi pomen sela Zagarača, u sastavu katuna Malonšići (u povelji Djurdja Crnojevića). Zagarač je kasnije pleme, u istocnom dijelu Katunske nahije (od XVI vijeku najviše naseljavano stanovništvom iz drugih plemena, posebno Bratonožića) a teritorija mu je proširena u XIX vijeku.
- 1492. (pretpostavka) Župski Manastir sv. Luke, u blizini Onogošta (Nikšića). Postoje i mišljenja da je podignut od strane plemena Nikšića, 1625. godine.
- 1493. rad na štampi prve štampane knjige u Crnojevića štampariji. Kao mjesto "pečatanja" navodi se Cetinje, pa samu štampariju Crnojevića, po dr. L. Tomanoviću (1900. u časopisu "Onogošt") možemo nazivati i Obodsko-Cetinjskom. Iz Crnojevića štamparije (koliko je do sada poznato) izašlo je pet djela. "Prva ikunabula" - "Oktoih prvoglasnik", završen je 4.januara 1494. godine.
Izuzev Prazničnog mineja (1538) i Ostroške biblije (1581) nijedno ćiriličko izdanje XV i XVI vijeka - nije štampano u tolikom broju primjeraka, kao Oktoih prvoglasnik. Danas je ukupan broj sačuvanih primjeraka i odlomaka - 82 (u više zemalja). U Crnoj Gori: na Cetinju su 4 primjerka i dva odlomka, u manastiru Sv. Trojica, kod Pljevalja - jedan primjerak sa jednim odlomkom. U manastirima Ostrogu i Morači - po jedan primjerak.
Marka Knjaževine Crne Gore iz 1893. godine,
jubilarno pečatirana povodom 400 godina
Štamparije Crnojevića
- 1493. Vavila, mitropolit zetski. Štampar Makarije ga (kao episkopa zetskog, kir Vavilu) pominje u pogovoru "Oktoiha" (4. januara, 1494).
- 1494. "Oktoih petoglasnik", kao druga štampana knjiga u Crnojevića štampariji. Sačuvan je u fragmentima (oko 1/6 knjige) i predstavlja prvu ilustrovanu knjigu na slovenskom jugu. Imao je 272 lista (jedan se čuva na Cetinju).
- 1494. (22. septembra) štampan "Psaltir s posljedovanjem", u Crnojevića štampariji (Djurdja Crnojevića) na Cetinju. Tehnički je najsavremenija od svih knjiga Crnojevića štamparije, a ističe se po ljepoti naslovnih slova i inicijala. Imao je 348 strana. Za 27 primjeraka je utvrđeno gdje se danas nalaze (primjerak u Crnoj Gori, sačuvan u manastiru Piva, a odlomak od 21 lista u crkvi Sv. Petra u Bijelom Polju).
- 1495. "Trebnik" ili "Molitvenik" Crnojevića štamparije na Cetinju, sačuvan je u fragmentima. Najpotpuniji primjerak je sačuvan u manastiru Sv. Trojice, kod Pljevalja: sadrži 184 stranice.
- 1494. Lješnjani se prvi put pominju u povelji Đurađa Crnojevića. Kasnija Lješanska nahija, kao takva se prvi put pominje 1692. od strane Mlečana.
- 1495. ili 1496. posljednja štampana knjiga u Crnojevića štampariji na Cetinju: "Četvorojevanđelje". Nije sačuvan nijedan primjerak ove knjige, ali postoji pretpostavka o njoj, na osnovu podataka o prijepisu ("izvod od formi Crnojević od složenija Makarija" - 1548. Buđenovci - Srem).
Otomanski prodori
By Bratislav (Own work) [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1496. Drugi pad Crne Gore pod tursku vlast (gubi status vazalne države u odnosu na Osmansko carstvo). Kao oblast je pod punim nadzorom skadarskog sandžak-bega. Izgnanstvo Đurađa Crnojevića iz zemlje. Gospodar Zete Crnojevića (Crne Gore) je preko izaslanika iskazao podršku francuskom kralju, Karlu VIII (koji je planirao podizanje ustanka u Albaniji i rušenje turske vlasti).
Kako mu Porta naredjuje dolazak u Carigrad ili napuštanje Crne Gore, Djuradj bira izgnanstvo. Djuradj Crnojević se u Budvi ukrcava na brod, pa sa porodicom i najbližim prijateljima (60 konjanika) preko Kotora odlazi u Veneciju (rodno mjesto svoje žene). Primljen je kao najamnik u mletačku vojnu službu i upucen u Ravenu.
- XV v. (kraj) Skenderija, naziv za formiranu osmansku skadarsku oblast. Sjedište joj je bilo u Skadru, a obuhvatala je : Crnojevića Zetu (Crna Gora) oblast Sedmoro brda , trg Podgoricu, gradove Bar i Ulcinj i njihovu okolinu u Donjoj Zeti . kasnije su pojedini crnogorski mitropoliti u svojim titulama imali naziv "skenderijski" (Rufim II Boljević, vladika Danilo, Petar I Petrović Njegoš).
Mapa ekspanzije Otomanskog carstva od 1307 - 1490. godine
 
Vlaški vojvoda Radu IV Veliki i njegova žena, Katalina Crnojević od Zete See page for author [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1496. Jeromonah Makarije zajedno sa Djurdjem Crnojevićem napušta Crnu Goru i sklanja se u Italiju, a potom sa Anom (ćerkom Ivana Crnojevića) koja je bila udata za vlaškog vojvodu Radula, prelazi u Vlašku (gdje nastavlja svoj štamparski rad).
Prva stranica Makarijeve «Liturghier» iz 1508 (Nacionalna biblioteka, u Sofiji) See page for author [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1496. (decembra) od strane Otomanske imperije odbijen zahtjev Mletačke republike, da Crmnica pripadne Veneciji.
- 1496. Stefan (Ivana) Crnojević, srednji sin Ivana Crnojevića,nakon dolaska iz Carigrada, pod nadzorom Osmanlija (skadarskog sandžak-bega) kao spahija upravljao porodičnim imanjem Crnojevića, od 1496-1498. Nije prihvaćena njegova ponuda Porti, da kao vazal upravlja Crnom Gorom, umjesto izgnanog starijeg brata Djuradja Crnojevića. Pred kraj života je od Turaka razriješen i ove funkcije (upravnika timara). Preminuo na Cetinju, 1499. godine, kao monah. Poslednji se put u istorijskim izvorima pominje 1503. godine.
- XV v. Rumeliom (tur. Vilayet Rumeli, u znacenju "Zemlja Romeja") se u Osmanskom carstvu nazivao njegov zapadni, balkanski dio , za razliku od istočnog (azijskog) dijela, Anadolije.
Današnji izgled više puta renovirane Skender Čauševe džamije, u Podgorici.
Njen izgled sa kraja XV vijeka nije poznat.
By Sailko (Own work) [CC BY 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by/3.0)], via Wikimedia Commons
- XV vijek (kraj) Skender Čauševa Džamija, u Podgorici, sagrađena sa obližnjom tekijom.
Pored džamije u tvrđavi Depedogen (Sultan-Fatihova) jedina je džamija u Varoši, do 1582. godine.
Nazivana "Starodoganjska", obzirom da su je kasnije održavali trgovci (nakon propadanja njenih vakufa).
Poslednje veće opravke: 1927 i 1979 - 1985. godine. Njen izgled sa kraja XV vijeka nije poznat.
- 1497. Prvi turski popis Crne Gore. U navedenom defrteru, Stefan (Ivana) Crnojević se navodi kao spahija, koji uživa jedan timar.
- 1497. od osmanskog nameta su oslobodjeni Hoti, Klimenti i piperska Rijeka (Rječica) kao derbandžije.
- 1497. dobrovoljna prelazak stanovništva mletačkog Grblja (znacajna kotorska žitnica, sa solanama) pod osmansku vlast. Neuspješan diplomatski pokušaj Venecije, da im se Grbalj od strane Turaka vrati.
Agostino Barbarigo, dužd
Marco Basaiti [Public domain], via Wikimedia Commons
- 1497. zatočenje Đurađa Crnojevića (zbog vrijedjanja državne vlasti i dosluha sa Turcima) u podrumu palate mletačkog dužda (Agostino Barbarigo) i njegov neuspješan pokušaj bjekstva. Zauzimanjem monferatskog markiza Urband de Alfe i kralja Francuske (koji ga je pozivao kod sebe) oslobođen 25. oktobra. Odbijen zahtjev Đurađa da se vrati u Crnu Goru.
- 1498. razrješenje Stefana (Ivanovog) Crnojevića, kao otomanskog spahije na porodičnom imanju Crnojevića i njegovo zamonašenje. Umro je 1498.
Prikaz Stefana Štiljanovića
(1460 - 1540) poslednjeg paštrovskog
kneza (kao svetac, na ikoni iz 1740)
- XV v. ( krajem) Stefan Štiljanović (1460 - 1540) posljednji paštrovski knez (svetac od 1543) pred Mlečanima se sklanja u Srem, kod despota Jovana Brankovića. Vlastelinska porodica Štiljanović bila je nastanjena u Crmnici, još za vrijeme Nemanjića.
- 1499. rat izmedju Osmanskog carstva i Venecije. Odbijen zahtjev Grbljana i Crnogoraca (preko kotorskog providura) da ih Mletačka republika primi pod svoju vlast i zaštitu.
|
|
Mletački lav (Kotor)
.png )
Freske u manastiru Kom
Freska iz manastira Kom
